Nie zawsze dziecko, które odbyło roczne przygotowanie przedszkolne, rozpocznie w kolejnym roku szkolnym naukę w klasie I. W określonych przypadkach możliwe jest bowiem odroczenie obowiązku szkolnego. Decyzja w tej kwestii spoczywa na dyrektorze szkoły, a jej wydanie zależy od złożenia stosownych dokumentów.

Co, jeśli rodzice nie wnioskują o odroczenie.

1) Czy dziecko, które zostało skierowane na badania do poradni pedagogiczno – psychologicznej i otrzymało opinię o odroczeniu obowiązku szkolnego można mimo tego przyjąć do klasy I?

Tak. Jeśli rodzice nie złożyli wniosku o odroczenie obowiązku szkolnego dziecka, natomiast zgłosili dziecko do szkoły, to dyrektor może przyjąć dziecko do I klasy.

Dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, na wniosek rodziców, odracza rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny. Wniosek taki składa się w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, nie później niż do 31 sierpnia. Odroczenie dotyczy roku szkolnego, w którym dziecko ma rozpocząć spełnianie obowiązku szkolnego.

Jeśli rodzice zgłosili dziecko do szkoły i spełnili kryteria rekrutacji, to dyrektor przyjmuje dziecko do szkoły. Natomiast w przypadku złożenia przez rodziców, do 31 sierpnia, wniosku w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego, dyrektor powinien odroczyć spełnianie tego obowiązku. Wówczas rodzicom może być trudno znaleźć miejsce w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole lub innej formie wychowania przedszkolnego. W takiej sytuacji organ prowadzący wskaże miejsce realizacji obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego dla tego dziecka ( art. 31 ust. 1 Prawa oświatowego ).

Jaka jest podstawa prawna w decyzji dyrektora…

2) Jaką podstawę prawną należy podać w decyzji dyrektora w przedmiocie odroczenia obowiązku szkolnego?

Dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, na wniosek rodziców, odracza rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny. Wynika to z art. 36 ust. 4 Prawa oświatowego, a zatem właśnie ten przepis powinien być podany w decyzji w sprawie odroczenia.

… a jaka w opinii poradni?

3) Jaka jest aktualna podstawa prawna wydawania opinii o odroczeniu obowiązku szkolnego przez publiczną poradnię psychologiczno –pedagogiczną?

Kwestie te reguluje rozporządzenie MEN z 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno – pedagogicznych ( § 5 i 9 ). Przepisy rozporządzenia należy zestawić z innymi przepisami dającymi podstawę do wystawienia opinii w konkretnej sprawie np. w przypadku opinii o odroczeniu obowiązku szkolnego – art. 36 ust. 6 Prawa oświatowego.

Czy wystarczy diagnoza pedagogiczna.

4) Czy dokument pod nazwą ,,diagnoza pedagogiczna”, wydany przez poradnię niepubliczną w celu oceny gotowości szkolnej i zawierający stanowisko poradni ,,odroczenie rozpoczęcia obowiązku szkolnego przez dziecko…”, może być opinią poradni w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego?

Nie. Dokument wydany przez poradnię niepubliczną w związku z oceną gotowości szkolnej i odroczeniem obowiązku szkolnego powinien spełniać formalne wymagania. Powinna to być zatem opinia poradni, a nie diagnoza pedagogiczna. Zgodnie z art. 36 ust. 6 ustawy Prawo oświatowe, jednym z warunków odroczenia obowiązku szkolnego jest dołączenie do wniosku rodziców w tej sprawie opinii, z której wynika potrzeba odroczenia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w danym roku szkolnym, wydanej przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną albo niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną.

Opinia musi dotyczyć odroczenia.

5) Rodzic dostarczył do szkoły opinię w sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno – pedagogiczną w przedszkolu. Dołożył do tego podanie o odroczenie obowiązku szkolnego. Czy jest to wystarczające do odroczenia obowiązku szkolnego?

Nie. Odroczenie obowiązku szkolnego następuje na wniosek rodziców. Dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, na wniosek rodziców, odracza rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny ( art. 36 ust. 4 Prawa oświatowego ).

Do wniosku o odroczenie dołączana jest opinia poradni w przedmiocie odroczenia. Nie ma natomiast możliwości odroczenia obowiązku szkolnego przez samego rodzica.

Jedna opinia dotycząca nie tylko odroczenia.

6) Rodzice dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na autyzm wystąpili do poradni z wnioskiem o wydanie opinii dotyczącej odroczenia obowiązku szkolnego i drugiej opinii dotyczącej nauczania domowego. Czy w takim przypadku należy wydać jedną opinię ze stanowiskiem dotyczącym obu spraw?

Przepisy nie wymagają, by wydawać odrębne dokumenty dotyczące jednego dziecka. Moim zdaniem jedna opinia może być wydana w dwóch sprawach. Możliwe jest również wydanie 2 odrębnych dokumentów.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia z 7 września 2017 r., poradnie wydają opinie w sprawach określonych w tym przepisie. Na podstawie § 5 ust. 1 przywołanego rozporządzenia, poradnia wydaje opinię na pisemny wniosek rodzica dziecka albo pełnoletniego ucznia, którego dotyczy opinia. Jeśli więc rodzice złożyli jeden wniosek w dwóch sprawach, to według mojej opinii należy wydać jeden dokument. Natomiast, jeśli wpłynęły 2 odrębne wnioski, to ze względów formalnych powinny zostać wydane 2 odrębne opinie, z uwzględnieniem § 6 ust. 1 rozporządzenia, w którym wskazano co zawiera opinia, w tym w pkt. 6 – określenie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka albo pełnoletniego ucznia oraz opis mechanizmów wyjaśniających funkcjonowanie dziecka albo pełnoletniego ucznia, w odniesieniu do problemu zgłaszanego we wniosku o wydanie opinii.

Kto odracza obowiązek szkolny.

7) Dziecko zameldowane jest w obwodzie szkoły A, a mieszka w obwodzie szkoły B. Kto powinien wydać decyzję w przedmiocie odroczenia?

Decyzję w sprawie odroczenia winien wydać dyrektor szkoły B. Jak już wskazano, dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, na wniosek rodziców, odracza rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny.

Ustawodawca używa sformułowania ,,mieszka”, a nie ,,jest zameldowany”. Miejsce zamieszkania osoby fizycznej jest zaś miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu ( art. 25 Kodeksu cywilnego ). W opisanej sytuacji miejsce zamieszkania usytuowane jest w obwodzie szkoły B. Dlatego decyzja w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego powinna być wydana przez dyrektora tej szkoły.

A jeśli dziecko nie jest uczniem szkoły obwodowej

8) Kto wydaje decyzję w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego, jeśli uczeń został przyjęty do szkoły podstawowej innej niż publiczna szkoła podstawowa, w obwodzie której mieszka?

Decyzję w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego podejmuje zawsze dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka. ( art. 36 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe ). Decyzja w sprawie odroczenia leży więc w kompetencjach szkoły właściwej ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, nawet jeśli dziecko nie jest uczniem tej szkoły.

Odroczenie dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.

9) Dziecko ukończyło 8 lat. Posiada opinię o wczesnym wspomaganiu rozwoju oraz posiada orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno – wychowawczych w stopniu głębokim. Czy możliwe jest odroczenie obowiązku szkolnego dla takiego dziecka?

Nie ma możliwości odroczenia obowiązku szkolnego dziecku z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim. Dziecko niepełnosprawne może mieć odroczony obowiązek szkolny do 9 roku życia tylko, jeżeli posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (art. 38 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe).

Frekwencja w „zerówce” a odroczenie.

10) Czy frekwencja w „zerówce” poniżej 50% skutkuje odroczeniem obowiązku szkolnego?

Nie. Przez niespełnienie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50% dni zajęć w przedszkolu ( art. 42 ust. 2 pkt. 1 Prawa oświatowego ). Zauważmy, że przepis mówi o nieobecności „nieusprawiedliwionej”. Jeżeli dziecko miało dużo nieobecności w związku z chorobą, to te nieobecności były usprawiedliwione, dlatego obowiązek jest zrealizowany, a przedszkole nie musi informować o tym fakcie dyrektora szkoły ani kuratora oświaty.

Odroczenie obowiązku szkolnego następuje zaś jedynie na wniosek rodziców. Niska frekwencja nie doprowadzi więc do przymusowego odroczenia obowiązku szkolnego.

Przedszkole może jedynie poinformować rodziców, że w związku z niską frekwencją mają możliwość wnioskowania do dyrektora szkoły podstawowej o odroczenie obowiązku szkolnego.

Działania względem dziecka z odroczeniem.

11) Jaką dokumentację należy prowadzić dla dziecka z odroczonym obowiązkiem szkolnym?

Dziecko, któremu odroczono w danym roku szkolnym obowiązek szkolny, realizuje w tym roku roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne. W związku z tym nauczyciele i specjaliści powinni prowadzić udokumentowane obserwacje pedagogiczne mające na celu wczesne rozpoznanie u dziecka dysharmonii rozwojowych i podjęcie wczesnej interwencji, a w przypadku dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna).

Dziecko, któremu odroczono spełnianie obowiązku szkolnego ma szczególne potrzeby związane z wydłużeniem okresu przygotowania do nauki w szkole. Dlatego należy mu zapewnić odpowiednie wsparcie w celu wyrównania jego startu szkolnego i zniwelowania trudności, które nie pozwoliły mu podjąć nauki w szkole na równi z rówieśnikami.

W związku z tym przedszkole powinno prowadzić dokumentację udzielanej dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym:
– dokumentację obserwacji pedagogicznych prowadzonych przez nauczycieli ( § 20 ust. 2 pkt. 1 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r.),
– dokumentacje badań przesiewowych i innych działań diagnostycznych prowadzonych przez specjalistów ( § 24, 25, 27 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r.),
– dzienniki zajęć z zakresu pomocy psychologiczno – pedagogicznej, ( § 11 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r.),
– dokumentację badań i czynności uzupełniających, prowadzonych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę, doradcę zawodowego, terapeutę pedagogicznego, lekarza oraz innego specjalistę, a także inną dokumentację związaną z udzielaniem pomocy psychologiczno–pedagogicznej.
– ocenę gotowości szkolnej ( informacja o gotowości szkolnej ).

Wszelka dokumentacja związana z udzielaniem pomocy psychologiczno –pedagogicznej uczniowi powinna znajdować się w jego indywidualnej teczce. Dokumentację w tym zakresie stanowić mogą np. orzeczenia i opinie, ustalenia dotyczące form, wymiaru i okresu udzielanej uczniowi pomocy, powiadomienia rodziców, notatki z rozmów, indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne, wyniki obserwacji, wielospecjalistyczne oceny poziomu funkcjonowania uczniów, notatki z rozmów, kontrakty z uczniami, zaświadczenia lekarskie, notatki służbowe itp. (§ 19 rozporządzenia w sprawie prowadzenia dokumentacji).

Co z IPET?

12) Czy dla dziecka niepełnosprawnego, którego obowiązek szkolny został odroczony, należy opracować nowy indywidualny program edukacyjno –terapeutyczny?

Program opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny ( § 6 ust. 5 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r.). Program opracowuje się w terminie:
– do 30 września roku szkolnego, w którym uczeń rozpoczyna od początku roku szkolnego realizowanie wychowania przedszkolnego albo kształcenie odpowiednio w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub ośrodku, o których mowa w § 2 ust. 1, albo
– 30 dni od dnia złożenia w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub ośrodku, o których mowa w § 2 ust. 1, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

W przypadku braku postępów w rozwoju dziecka oraz w oparciu o aktualną wiedzę o jego potrzebach, należy opracować nowy program, zgodny z bieżącymi zaleceniami. Natomiast w jego opracowywaniu warto wziąć pod uwagę wnioski z ewaluacji dotychczasowego IPET oraz perspektywę podjęcia przez dziecko obowiązku szkolnego w kolejnym roku szkolnym.
– Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1082) – art. 31 ust. 1, art. 36, art. 38 ust. 1, art. 42.
– Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1740) – art. 25.
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1309 ) – § 6 ust. 5.
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych ( Dz. U. z 2017 r. poz. 1743 ) – § 4-6, § 9.
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ( Dz. U. 2020 r. poz. 1280 ze zm.) – § 20 ust. 2 pkt 1, § 24, § 25, § 27.

Marzenna Czarnocka, Michał Kowalski
Źródło: Portal Oświatowy.